شپش

پیشگفتار

یک بیماری پوستی است و انتقال آن معمولاً به عوامل اجتماعی افراد مربوط نمی‌شود. به عبارت دیگر، داشتن یک زندگی بهداشتی و تمیز نیازی به محافظت از شپش ندارد. این به این معناست که افراد با تمامی سطوح اجتماعی و بهداشت می‌توانند دچار این مشکل شوند. بنابراین،  نمی‌توان به عنوان نشانه‌ای از بهداشت ضعیف در نظر گرفت.

شپش یک نوع حشره انگلی است که خون انسان‌ها را می‌خورد. این حشره به کمک یک دهان خاص، از خون میمکد. برخی افراد ممکن است با توجه به ویژگی‌های فردی خود به عنوان میزبان مورد ترجیح برای شپش قرار بگیرند.

شپش یک موضوعی است که اغلب به آن توجه می‌شود، اما ممکن است برای برخی افراد نادیده گرفته شود. این موضوع به طور گسترده در جامعه مورد بررسی قرار گرفته و ممکن است هر کسی حداقل یک بار در زندگی با آن مواجه شده باشد. این موضوع یک مسأله پوستی است که معمولاً با علائم خارش و التهاب پوست همراه است.

در این مقاله، به مطالب مرتبط با شپش خواهیم پرداخت. ما به تأثیرات و علائم ، علت آن، و در نهایت روش‌های درمان و پیشگیری از آن خواهیم پرداخت. این اطلاعات می‌تواند به افراد کمک کند تا با مشکل این حشره موذی بهتر آشنا شوند و در صورت نیاز اقدامات مناسبی را انجام دهند.

چرخه زندگی

هر شپش مدت زندگی آن حدود 21 تا 30 روز است و در این مدت 50 تا 150 تخم می‌گذارد؛ یعنی تقریباً 5 عدد در روز است.

چرخه زندگی متشکل از چهار مرحله مهم است:

1. تخم‌گذاری: در این مرحله، ماده  تخم‌گذاری می‌کند. تخم‌ها عمدتاً در نواحی مویی فرد زنده قرار دارند. تخم‌ها به موها چسبیده و بیرون نمی‌آیند.
2. لارو: بعد از گذشت مدت زمان معین، تخم‌ها از آن خارج می‌شوند و به لارو تبدیل می‌شوند. لاروها نسبت به شپش بزرگ‌تر هستند و در دنیای پوششی زندگی می‌کنند.
3. نیمف (حشره نوزاد): لاروها به نیمف تبدیل می‌شوند. در این مرحله، نیمف‌ها به شپش‌های کوچکتری تبدیل می‌شوند که شبیه به بالغ هستند.
4. شپش بالغ: نیمف‌ها در نهایت به شپش بالغ تبدیل می‌شوند. شپش‌های بالغ به موها متصل می‌مانند و با جذب خون از پوست سر انرژی مورد نیاز خود را تأمین می‌کنند.

این چرخه زندگی ممکن است تکرار شود و باعث افزایش تعداد آن‌ها در موها شود. برای کنترل و جلوگیری از گسترش آن‌ها، باید روش‌های مناسبی اعمال شود.

شپش 3 نوع دارد که عبارت‌اند از:

1. شپش سر
2. شپش تنه
3. شپش عانه

شپش سر

یکی از شایع‌ترین مشکلات مرتبط با موهای سر است. رنگ آن سفید خاکستری است، اگرچه ممکن است برای چشم بسیار دشوار قابل مشاهده باشد. این حشره تخم‌گذاری می‌کند که تخم‌هایش را روی ساقه‌های موی انسان می‌گذارد. این تخم‌ها به سطح مو چسبیده و با وجود چسبندگی قوی خود، به‌سختی جدا می‌شوند.

موادی از خود را هنگام تغذیه از خون فرد ترشح می‌کند. این ترشحات باعث بروز واکنش‌های آلرژیک می‌شوند و ممکن است خارش و قرمزی روی پوست سر ایجاد کنند. می‌توان گفت که این واکنش‌ها اغلب ناشی از واکنش به بزاق است که هنگام تغذیه آن ایجاد می‌شود.

علائم

معمولاً شامل موارد زیر می‌شوند:

1. خارش پوست سر: این یکی از علائم اصلی است. فرد دچار خارش شدیدی در منطقه سر خود می‌شود.
2. قرمزی پوست سر: ممکن است پوست سر به علت تحریک واکنش‌های آلرژیک به بزاق شپش قرمز شود.
3. جوش‌های پوستی: در برخی موارد، جوش‌های کوچک یا التهاب‌های پوستی روی سر نمایان می‌شود.
4. تخم‌های شپش روی موها: تخم‌های به علت چسبندگی قوی‌شان به ساقه مو، به عنوان چیزی که به چشم می‌آیند، قابل مشاهده هستند.

شاید به ابتدا علائم ملموس نباشند، اما با گذشت زمان و تعداد شپش‌ها افزایش یابد، علائم بیشتری ظاهر می‌شود.

انتقال شپش سر

از شانه ی فردی که دچار بیماری است یا از گل روی سر و یا حتی روسری یا کلاه فرد ممکن است منتقل شود. انتقال در مهدکودک ها و بین کودکان بسیار بیشتر است.

به طور معمول از یک فرد به فرد دیگر منتقل می‌شود و انتقال آن به شکل‌های مختلفی اتفاق می‌افتد. این انتقال‌ها عبارتند از:

1. تماس مستقیم با فرد مبتلا: این انتقال رایج‌ترین روش انتقال بیماری است. زمانی که فردی با شپش سر، از کمینه‌های موسسه تغذیه کند، شپش‌ها به راحتی به موها و سر فرد دیگر منتقل می‌شوند. این اتفاق معمولاً از طریق تماس مستقیم سر به سر رخ می‌دهد.
2. استفاده مشترک از اشیاء شخصی: اشیاء مانند شانه، دستمال سر، حتی کلاه  می‌توانند وسایلی باشند که شپش‌ها به وسیله آنها منتقل می‌شوند. اگر چنین اشیاءی را با فردی که شپش دارد به اشتراک بگذارید، خطر انتقال افزایش می‌یابد.
3. استفاده از برخی مواد: استفاده از موادی که پوست را تشدید می‌دهند، مثل برخی محصولات مو و اسپری‌های مو، می‌تواند منجر به انتقال شپش شود. این مواد به موها چسبیده و شپش‌ها نیز به موها چسبیده و به همین دلیل منتقل می‌شوند.
4. استفاده از موی مصنوعی: موی مصنوعی و موهای براش‌شده نیز می‌تواند منجر به انتقال شپش شود. این موها به طور مشابه با موهای طبیعی عمل می‌کنند و شپش‌ها به آنها چسبیده و منتقل می‌شوند. برای جلوگیری از انتقال مهم است که از به اشتراک گذاشتن اشیاء شخصی و تماس مستقیم با افراد مبتلا به شپش پرهیز کنید. همچنین، از محصولات ضدشپش موی موجود در بازار و تمیزی موها استفاده کنید.

درمان

شامپوهای ضد شپش مانند پرمترین به راحتی می‌توانند به شما کمک کنند. برای استفاده از این شامپوها، مراحل زیر را دنبال کنید:

1.  موها را به طور کامل خیس کنید.
2.  مقدار معینی از شامپو را روی سر خود بریزید و به طور یکنواخت روی موها و پوست سر پخش کنید.
3.  بگذارید شامپو حداقل 10 دقیقه روی موها باشد تا به‌خوبی عمل کند.
4.  سپس موها را به دقت بشویید و بعد از شستن از شانه‌های ریزی که  درون شامپو است، استفاده کنید تا تخم‌ها از موها جدا شوند.
5.  اگر کاملا برطرف نشد هفته بعد تکرار کنید.

در مواردی که درمان موضعی به دلیل تعداد زیادی افراد یا محیط‌های خاص مشکل است، می‌توان از داروهای خوراکی مثل ایورمکتین استفاده کرد. این داروها به‌صورت سیستمیک در درمان شپش موثر هستند. لازم است همواره از دستورات پزشک مربوطه پیروی شود.

افتراق بین شپش با شوره

شپش به‌راحتی کنده نمی‌شود و باید با ناخن به سفتی آن را کند؛ ولی در شوره سر با تکان‌دادن آن توسط دست به‌راحتی  جدا شود.

شپش تنه

بسیار شبیه شپش سر است.

محل زندگی بین درز لباس‌های بیمار است. توسط ذره‌بین می‌توان آن را مشاهده کرد برای تغذیه  از لباس روی پوست می‌آید و خون‌خواری خودش را انجام می‌دهد و دوباره به همان مکان برمی‌گردد.

شپش عانه

مقداری کوتاه‌تر چنگال خرچنگ مانند دارد. راه اصلی انتقال شپش عانه از طریق تماس جنسی است و علامت اصلی  سوزش و خارش در ناحیه تناسلی است.